استبداد

خیلی کتاب کوتاه و فوق‌العاده‌ای بود، به نظرم کتاب باید اینطوری باشه، نویسنده برای پرکردن کتاب چیزی ننوشته، فقط چیزهایی رو نوشته که واقعا لازم بوده، این عالیه. این کتاب دید خیلی خوبی به من داد، باعث شد نگاهم به اطرافم متفاوت بشه، به اتفاقاتی که در حال افتادن است، به واکنش‌هایی که اطرافم می‌بینم، اینکه چطوری باید مسائل رو ببینم، چطوری باید تحلیل کنم، این واقعا مهمه، چون خیلی از بدبختی‌هایی که داریم برای واکنش اشتباهه، برای درک غلطه، باید یاد بگیریم چطوری آدم آگاه‌تری باشیم.

قسمتی از کتاب:

در اوایل ۱۹۳۸، آدولف هیتلر که دیگر قدرتش در آلمان تثبیت شده بود، همسایه‌اش اتریش را تهدید به اشغال و الحاق به خاکِ آلمان می‌کرد. پس از آنکه صدراعظم اتریش تسلیم شد، این اطاعتِ پیشاپیشِ مردم اتریش بود که سرنوشت یهودیان اتریشی را رقم زد. نازی‌های اتریشی یهودیان را می‌گرفتند و وادار به سابیدن و شستن خیابان‌ها می‌کردند تا نمادهای اتریشِ مستقل را بزدایند. و آنچه در اینجا بیش از هرچیز اهمیت داشت آن بود که غیرنازی‌ها هم با علاقه و محض سرگرمی نظاره‌گر بودند. نازی‌ها که فهرست املاک و دارایی‌های یهودیان را در اختیار داشتند هرچه توانستند دزدیدند. و باز مهم‌تر آنکه دیگرانی هم که نازی نبودند با دزدان همدستی می‌کردند. نظریه‌پرداز سیاسی هانا آرِنت چنین به یاد می‌آورد که «وقتی که ارتش آلمان اتریش را اشغال کرد و همسایه‌های غیریهودی شروع به غارت خانه‌های یهودیان کردند، یهودیان اتریش دست به خودکشی می‌زدند.»

اطاعت پیشاپیشِ اتریشی‌ها در ماه مارس ۱۹۳۸ به سران بلندپایهٔ نازی آموخت که امکانِ چه کارهایی را دارند. در ماه اوتِ همان سال در وین بود که آدولف آیشمن «ادارهٔ مرکزیِ کوچاندن یهودیان» را راه‌اندازی کرد. در نوامبر ۱۹۳۸ نازی‌های آلمانی، در پیِ آنچه در ماه مارسِ همان سال در اتریش روی داد، برنامهٔ کشتار جمعیِ ملی را که با نام «کریستالناخت» شناخته شد سازماندهی کردند.

در ۱۹۴۱ که آلمان به اتحاد جماهیر شوروی حمله کرد، «اِس‌اِس»‌ها به ابتکارِ خود روش‌هایی برای کشتار جمعی ابداع کردند بدون آنکه دستوری در این مورد دریافت کرده باشند. آنها خواست مافوق‌هایشان را حدس زدند و نشان دادند امکانِ چه کارهایی وجود دارد. کاری که آنها کردند بسیار فراتر از گمان خودِ هیتلر بود.

اطاعت پیشاپیش از همان ابتدا به معنای تطبیق دادنِ خود با موقعیت جدید به طور غریزی و بدون تفکر و تأمّل است. آیا فقط آلمانی‌ها چنین کارهایی انجام می‌دهند؟ استَنلی میلگرام روان‌شناس امریکایی با تأمل در قساوت‌های نازی‌ها می‌خواست نشان دهد شخصیت خودکامهٔ خاصی در کار بوده که توضیح می‌دهد چرا آلمانی‌ها چنان رفتاری داشته‌اند. او آزمونی ابداع کرد تا این مسئله را به بوتهٔ آزمایش بگذارد، اما نتوانست اجازهٔ انجام آن را در آلمان بگیرد؛ بنابراین همین آزمون را در سال ۱۹۶۱ در یکی از ساختمان‌های دانشگاه یِیل انجام داد -تقریباً در همان زمانی که آدولف آیشمن به دلیل نقشش در کشتار جمعی یهودیان به دستِ نازی‌ها در بیت المقدس محاکمه می‌شد.

 

تیموتی اسنایدر

 

مشخصات کتاب:

حجم: ۱۲۰ صفحه  |  قطع: رقعی  |  ناشر: فرهنگ نشر نو  |  مترجم: پژمان طهرانیان  |  چاپ: اول